Dolan neden artıyor, dolar neden yükselir gibi sorular son zamanlarda oldukça sorulur hale geldi. Bu rehberi sizin için hazırladık. İlk öncelikle şunu söylemek gerekiyor; Dolar artmıyor, Türk Lirası değer kaybediyor.” sonuçları her ne kadar aynı gibi gözükse de nedenleri oldukça farklı. Doların değer kazanması dünyanın her yerinde diğer para birimlerine karşı olan bir şeydir. Türk Lirasının değer kaybetmesi diğer tüm para birimlerine karşı düşmesidir. Doların değer kazanması tamamen dışsal bir durum Türk lirasının değer kaybetmesi ise Türkiye ekonomisi ile alakalı.
Dolar Neden Artıyor, Yükseliyor? Sebepleri Neler?
Ekonomide Güven Ortamının Azalması: Bir ekonominin gelişmesi için en önemli etkenlerden birisi güven ortamının olması. Bu güven hane halklarının ekonomi politika yapıcılarına duyduğu güven ile başlamaktadır. Yasalar ile bu durum bir güvence altına alınır. İnsanlar nasıl bir savaşa karşı orduya güveniyor ise, paralarının güvenliğini de Merkez Bankası’na ve Ekonomi Bakanlığına bırakır. TCBM’nin yeni Başkan ve Ekonomi Bakanı döneminde yurtiçi ve yurtdışı fon yöneticileri başta olmak üzere hane halkının duymuş olduğu güveni mahvetti. Dolar neden artıyor sorunun ilk cevabı halkın ekonomiye olan güveninin tamamen bitmesi diyebiliriz.
Dış Ticaret Dengesi: Dolar neden yükselir ve bunun ticaret dengesi ile ne gibi bir alakası var? Dolar kurunun en yüksek hangi seviyeye geleceğini hesaplamak için oldukça kolay bir formül kullanılmakta. Türkiye’nin enflasyon oranında ABD’nin enflasyon oranını çıkarttığınız zaman doların ne kadar yükseleceğini ve Türk lirasının ne kadar değer kaybedeceğini görebilirsiniz.
Bu iki ülke para birimi arasında meydana gelen enflasyon temelli ilişki kısmen piyasanın sağlıklı kararlar aldığını ifade eder. Türkiye’de doların serbest piyasada dalgalanmasına verilmediği için dolar oldukça değerlenmiştir. Bahsedilen formül geçerli olduğunda iki ülke arasındaki dış ticarette bir denge olacağı için oldukça sağlıklı bir durum olacakken aşırı değerli Türk lirası, ihracata zarar verme durumuna gelmekte, bunun haricinde iç talep sebebiyle artış gösteren ithalat ile de cari açığın artmasına neden olmaktadır.
Adaletsiz Vergi Politikası: Enflasyon Türkiye’de oldukça yüksek iken, Türkiye’deki vergi uygulamaları üretimi desteklememekte ve cezalandırmakta. Vergi gelirleri daha çok tabandan alınacak şekilde ayarlanmakta. ÖTV, KDV, ÖİV birden fazla dolaylı vergi, insanların üretim yaparken tamamen devlete çalışmasına neden olur. Bu sebepten ötürü üretim de azalma meydana gelir ve üretim yönlü ekonomi de düşüş gerçekleşir. Haklı bir rekabet ortamında olmayan üretici ithalata yönelir. Başlıca dolar neden artıyor sorusunun cevapları bunlar. Doların yükselmesine sebep olan diğer şeyler ise şunlardır;
- Yanlış büyüme politikası,
- Birbiri ile uyumsuz maliye ve para politikası,